Παντού φτωχός, στο πανηγύρι πλούσιος (παροιμία)

της Ιωάννας Κασίμη*

Η πανδημική κρίση που βιώνουμε είχε ανάμεσα σε άλλες ως επίπτωση την αποδυνάμωση και τον αποσυντονισμό τού κοινωνικού δεσμού και την υπολανθάνουσα κοινωνικότητα. Για την πλειοψηφία των πολιτών έχει καταστεί δύσκολη έως ακατόρθωτη η συμμετοχή στην κοινωνία με τους όρους και τις προϋποθέσεις που ίσχυαν πριν την έκρηξη της πανδημίας.

Όσο οι εμβολιασμοί αυξάνονται, τόσο η επάνοδος στην πρότερη κανονικότητα αποκαθίσταται και οι κοινωνοί προοδευτικά απαλλάσσονται από τον φόβο και εκδηλώνουν την εκ των συνθηκών καταπιεσμένη κοινωνικότητά τους. Οι συγκεντρώσεις στις πλατείες και τα αυτοσχέδια πάρτι –κυρίως από νεολαίους- αποτελούν σαφή ένδειξη της αποκατάστασης της κανονικότητας και της ηχηρής αποκατάστασης της κοινωνικής ζωής. Ανάλογη συμμετοχή αναμένεται και στον παραδοσιακό θεσμό των πανηγυριών, τα οποία είναι αρρήκτως συνδεδεμένα με την λαϊκή παράδοσή μας, αποτελούν έκφανσή της και αποτελούν κατ’ εξοχήν έκφραση του χαρακτήρα, του ήθους και του τρόπου ζωής τού Έλληνα.

Τα πανηγύρια έρχονται από τα βάθη των αιώνων μέχρι τις μέρες μας και κινούνται σε διαφορετικά επίπεδα. Ανέκαθεν εκκινούν από θρησκευτική-λατρευτική βάση, την οποία συνδυάζουν με τη διασκέδαση, την κοινωνική συνοχή, δεδομένου ότι αποτελούσαν και αποτελούν πρώτης τάξεως ευκαιρία για τη συμμάζωξη ανθρώπων, ταυτοχρόνως δε έχουν και οικονομική πτυχή, γύρω από αυτά κινείται και η οικονομία (εμποπανήγυρις, παζάρια, μικροπωλητές). Δεν πρέπει δε να παραβλέπεται το γεγονός ότι αποτελούν κατάλληλο χώρο και περίσταση για την έκφραση νέων καλλιτεχνών και τάσεων στο πάντα ζωντανό και εξελισσόμενο δημοτικό τραγούδι. Είναι κοινή παραδοχή ότι τα πανηγύρια ανά την επικράτεια αποτελούν ένα πολυεπίπεδο κοινωνικό φαινόμενο, το οποίο προσαρμόζεται στις συνεχώς μεταβαλλόμενες κοινωνικές συνθήκες και επιβιώνει επειδή ακριβώς δίνει χώρο έκφρασης στη μαζική, λαϊκή οντότητα.

Είναι γεγονός ότι πλέον στις μέρες μας διοργανώνονται και πανηγύρια χωρίς θρησκευτικό υπόβαθρο, π.χ. πληθυσμιακών ομάδων (Βλάχων), για την ανάδειξη τοπικών προϊόντων (γιορτή πατάτας, μελιτζάνας κα) και στο ρεπερτόριό τους έχουν παρεισφρήσει και άλλα είδη τραγουδιού (νεο-δημοτικά, λαϊκά κα), τα οποία αποτελούν απόδειξη της προσαρμοστικότητας του θεσμού στις συγχρονές ανάγκες και τάσεις. Τις τελευταίες δεκαετίες λόγω τής εσωτερικής και εξωτερικής μετανάστευσης τα πανηγύρια έχουν αναλάβει ακόμη έναν σκοπό, αυτόν τής μάζωξης των ξενιτεμένων και της επιστροφής στις ρίζες και του αυτοεπαναπροσδιορισμού τού συμμετέχοντος σε αυτά.

Στο τελευταίο πρέπει να σταθούμε και να δούμε τα πανηγύρια ως μία ευκαιρία για την επάνοδό μας στην απολεσθείσα λόγω πανδημίας κοινωνικότητάς μας. Ως μία κοινωνική εκδήλωση παρέχουν τη δυνατότητα ν’ αναβαπτισθούμε στα ήθη και τα έθιμα του τόπου μας, να διασκεδάσουμε και ν’ αφήσουμε πίσω μας –ή έστω να ξεχάσουμε για λίγο- τις δυσχέρειες που βιώσαμε λόγω τής πανδημίας, να συναντήσουμε πάλι συγγενείς, φίλους, συντοπίτες και ν’ αποκαταστήσουμε τίς προσωπικές σχέσεις μας και να διατρανώσουμε το μήνυμα ότι η ζωή συνεχίζεται. Η χαρά τής ζωής δεν είναι μία μόνιμη κατάσταση, δοκιμάζεται, έχει τα πάνω και τα κάτω της, όμως οι μικρές, καθημερινές χαρές τονώνουν το ηθικό μας και μας εφοδιάζουν με δύναμη και θέληση ν’ αντιμετωπίσουμε τις αντιξοότητες όσο μεγάλες κι αν είναι! Τα πανηγύρια προσφέρονται προς τέρψη των συναισθημάτων και αισθήσεών μας και αφήνουν στους συμμετέχοντες ένα μόνιμο αποτύπωμα ευεξίας και καλής διάθεσης πέραν τής στιγμιαίας ευχαρίστησης.

* Η Ιωάννα Κασίμη είναι Ειδικός Σύμβουλος του Περιφερειάρχη Πελοποννήσου Π.Ε. Κορινθίας